Hàng trăm héc-ta ngô ở Ninh Thuận mất trắng vì hạn hán

Ngày 27-8, chúng tôi đến hai thôn Tà Lọt và Chà Panh, xã Phước Hòa, chứng kiến hàng trăm héc-ta cây ngô vào thời kỳ thu hoạch đã chết khô, thiệt hại hoàn toàn. Anh Báo Văn Tâm, cán bộ phụ trách nông nghiệp xã cho biết, phần lớn diện tích trồng ngô ở Phước Hòa chủ yếu dựa vào "nước trời". Năm nay, hạn hán kéo dài, nên bà con bị thiệt hại nặng nề do thiếu nước tưới.

Đi cùng chị Pi năng Thị Lan ở thôn Chà Panh ra tận ruộng trồng bốn sào (4.000 m2) ngô của gia đình đã bị chết khô nhiều tháng qua. Cả ruộng ngô xơ xác, ngô có đậu quả nhưng hầu hết không có hạt. Chị Lan bộc bạch: “Tôi xuống giống hồi tháng 5, nhưng đến kỳ cùi ngô sinh hạt thì không có mưa, cây thiếu nước tưới nên chết khô, giờ trắng tay, chỉ mong sớm được nhà nước hỗ trợ để tiếp tục sản xuất”.

Chị Pi năng Thị Lan thất vọng khi quả ngô không cho hạt.

Phước Hòa có hai thôn là Tà Lọt và Chà Panh. Bà con nơi đây trồng hai giống ngô lai và ngô nếp. Ở vùng đất bằng phẳng tại thôn Chà Panh, chi phí cày ải, giống, phân bón, công chăm sóc khoảng 35 triệu đồng/ha/vụ. Còn thôn Tà Lọt, chủ yếu sản xuất trên vùng đất đồi dốc, nên chi phí hơn 40 triệu đồng/ha/vụ. Năng suất bình quân của ngô lai từ 5 - 5,5 tấn/ha/vụ; ngô nếp từ 4 - 4,5 tấn/ha/vụ.

Tuy cây ngô lai cho năng suất cao hơn, nhưng bà con nơi đây vẫn duy trì diện tích trồng ngô nếp nhiều hơn, vì sản xuất ngô lai, đầu tư cao hơn khoảng chục triệu đồng/ha/vụ. Nhưng ngược lại, chất lượng hạt ngô nếp mềm, dẻo, thơm và ngọt hơn ngô lai, nên được thị trường ưa chuộng, thương lái thu mua với giá cao gần gấp ba lần so ngô lai. Hiện tại, thương lái thu mua với giá 15 nghìn đồng/kg ngô nếp nhưng ngô lai chỉ ở mức giá 5.300 đồng/kg.

Hơn một tháng qua, sáu sào trồng ngô nếp của hộ chị Pi năng Thị Hoa ở thôn Chà Panh chết dần chết mòn vì thiếu nước. Thiếu dinh dưỡng khiến quả ngô không có hạt. Xót của, nhưng đã hết cách cứu, mỗi ngày chị Hoa đành ngậm ngùi chặt dần hết cả ruộng cây ngô khô héo cho bò ăn và đốt gốc bỏ đất hoang. “Vụ trước, tôi thu hoạch gần ba tấn, bán được 45 triệu đồng, lãi gần chục triệu đồng, mùa này thì mất trắng. Vụ sắp tới chắc bỏ đất hoang vì đã hết vốn sản xuất”, chị Hoa buồn rầu nói.

Theo anh Chamaléa Xíu, Trưởng thôn Chà Panh, không chỉ có cây ngô chết vì thiếu nước mà nhiều diện tích trồng lúa nước của bà con cũng bị thiệt hại nặng. Có một số hộ tìm cách cứu lúa, cứu ngô bằng cách vay mượn hàng chục triệu đồng để mua máy bơm điện, máy bơm chạy bằng dầu và lắp ống dài hàng chục mét để hút nước dưới con suối Chà Panh hoặc những cái hố đào gần suối để tưới, nhưng trời không có mưa, suối và những hố đào ngày càng cạn kiệt và cây rồi cũng chết dần.

“Nhiều năm qua, bà con liên tục kiến nghị tỉnh, huyện sớm đầu tư hệ thống thủy lợi, tạo điều kiện để bà con an tâm sản xuất, từng bước vượt qua thời điểm “đói giáp hạt” hằng năm, nhưng đến nay nguyện vọng của người dân chưa được quan tâm, nên đời sống rất khó khăn”, Trưởng thôn Chamaléa Xíu, bộc bạch.

Ngày ngày, anh Mang Cu phải bỏ công khơi rộng và đào sâu lòng suối Chà Panh để tìm nguồn nước tưới cho cây trồng nhưng hy vọng không nhiều.

Anh Mang Cu, một người trồng ngô than vãn: “Tôi trồng hai sào ngô và hai sào lúa nước, mấy tháng qua, ngoài việc bỏ hơn 20 triệu đồng mua máy bơm chạy bằng dầu, lắp ống dẫn nước và chi phí 200 nghìn đồng tiền mua dầu mỗi ngày để hút nước dưới con suối Chà Panh mà ngày nào tôi cũng phải khơi rộng và đào sâu lòng suối để lấy nước tưới, nhưng giờ suối đã gần cạn nước, đành chấp nhận cảnh ngô, lúa chết dần chết mòn”.

Tại xã Phước Hòa, có trạm bơm lấy nguồn nước từ Sông Cái nhưng chủ yếu cung cấp nước tưới cho một số hộ dân thôn Tà Lọt nằm trong diện nhà nước thu hồi đất đồi, đất dốc gần lòng hồ Tân Mỹ đã di dời về sống tại vùng tái định cư mới và vài hộ dân liền kề khu vực đấy, chứ chưa được đầu tư hệ thống dẫn nước tưới đến thôn Chà Panh; nên trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt, phức tạp, tình hình sản xuất của người dân xã Phước Hòa càng cam go.

Xã Phước hòa có gần 112 ha ngô bị chết khô hoàn toàn, chỉ ước tính thiệt hại về đầu tư khoảng bốn tỷ đồng (chưa tính hơn 500 tấn năng suất mất trắng).

Anh Báo Văn Tâm cho biết, địa phương đang có kế hoạch đầu tư nâng cấp, mở rộng suối Chà Panh để tăng lượng nước tưới cho bà con sản xuất. Tuy nhiên, về lâu dài, tỉnh, huyện cần đầu tư hệ thống thủy lợi bài bản, để bảo đảm nguồn nước tưới ổn định cho khoảng 500 ha trồng ngô, lúa nước, sắn, mía, rau quả… của bà con. Có như thế, đồng bào Ra Glai nơi đây mới có điều kiện vượt qua thời điểm đói giáp hạt hằng năm và vươn lên thoát nghèo bền vững theo mục tiêu Nghị quyết 30a đã đề ra.