Liên hoan phim Venice 2019: Táo bạo và tranh cãi

Giải Sư tử vàng thuyết phục

Bộ phim có kinh phí sản xuất 55 triệu USD Joker được nhiều chuyên trang phê bình điện ảnh danh tiếng đánh giá cao. So với các bộ phim thuộc dòng siêu anh hùng của Warner Bros và DC, Joker có sự khác biệt đáng kể với ánh sáng và âm nhạc đậm màu u tối. Joaquin Phoenix - người đảm nhận vai chính Joker, được đạo diễn ví là con sư tử hung dữ, dũng cảm và cởi mở nhất đã hóa thân xuất sắc vào nhân vật, từ kẻ cô độc dễ bị tổn thương dần trở thành một ác nhân mạnh mẽ. Chiến thắng của Joker làm hài lòng giới chuyên môn lẫn người hâm mộ.

Một điều khá bất ngờ, Giải thưởng lớn của ban giám khảo năm nay trao cho An Officer and a Spy (đạo diễn Roman Polanski). Ở thời điểm phong trào #MeToo (chống quấy rối và bạo hành tình dục) đang vẫn còn rất nóng và việc chỉ có 2/21 phim của đạo diễn nữ được tranh Sư tử vàng, ban tổ chức đã phải đối mặt với nhiều chỉ trích về việc đưa tác phẩm của Polanski vào hạng mục tranh giải chính thức vì vị đạo diễn 86 tuổi này từng bị tẩy chay do hành vi quan hệ tình dục với một bé gái 13 tuổi vào năm 1977. Bảo vệ cho động thái này, đại diện thành viên ban giám khảo cho rằng, họ đánh giá dựa trên chất lượng phim. Tại lễ trao giải, Polanski vắng mặt, vợ ông - Emmanuelle Seigner, người đóng vai chính trong phim, lên nhận giải thưởng.

Ở các hạng mục cá nhân quan trọng, nam diễn viên người Italia Luca Marinelli nhận giải Nam diễn viên xuất sắc với vai diễn nhà văn nghèo đầy khao khát trong Martin Eden. Hạng mục của nữ gọi tên diễn viên Pháp - Ariane Ascaride cùng vai diễn bà mẹ nghèo tuyệt vọng trong Gloria Mundi. Danh hiệu Diễn viên mới xuất sắc được trao cho Toby Wallace (Babyteeth). Không bất ngờ khi đạo diễn Thụy Điển Roy Andersson nhận giải Sư tử bạc cho Đạo diễn xuất sắc với tác phẩm được đánh giá cao About Endlessness. Giải đặc biệt của ban giám khảo trao cho phim tài liệu Mafia Is No Longer What It Used to Be (Franco Maresca); trong khi phim hoạt hình No. 7 Cherry Lane của Trung Quốc nhận giải Kịch bản xuất sắc.

Hai tranh cãi nảy lửa

Cuối cùng thì LHP Venice cũng đề cập đến vấn đề bình đẳng giới, chủ đề nhận được nhiều sự quan tâm của giới chuyên môn cũng như khán giả. Những năm gần đây, trong khi ở hầu hết các LHP lớn, câu chuyện bình đẳng giới được bàn luận sôi nổi thì tại Venice mọi thứ khá im hơi lặng tiếng. Năm nay, cũng không có khác biệt khi chỉ có 2/21 phim của đạo diễn nữ gồm The Perfect Candidate (Haifaa Al-Mansour) và Babyteeth (Shannon Murphy) được tranh giải chính thức. Tỷ lệ phim của đạo diễn nữ so với nam tranh giải hạng mục chính tại Venice 2019 là 9,5% so với 90,5% - mức thấp nhất trong số các LHP lớn. Con số này thực sự ít ỏi nếu so sánh với LHP Cannes với 19% phim tranh giải là của đạo diễn nữ hay tại LHP Berlin với 40%, LHP Toronto với 36%, LHP Sudance với 46%. Ở LHP Venice 2018, chỉ có 1 phim của đạo diễn nữ tranh Sư tử vàng là The Nightingale (Jennifer Kent).

Tại buổi hội thảo đầu tiên của LHP năm nay, liên quan đến vấn đề bình đẳng và hòa nhập giới, Giám đốc nghệ thuật LHP Venice Alberto Barbera nói, sẽ tăng phim của đạo diễn nữ ở các kỳ tiếp theo. “Tuy nhiên, để đạt mục tiêu cân bằng 50-50 sẽ phải mất nhiều năm”, ông nhận định. Ông Margherita Chiti, Phó Chủ tịch của Women In Film, tivi & Media Italy, cho rằng, việc đạt được mục tiêu mang đến cho các nhà làm phim nữ cơ hội giống như các đồng nghiệp nam là điều rất quan trọng tại Venice.

Một thái cực khác, việc LHP Venice ưu ái nền tảng xem phim trực tuyến Netflix cũng gây nhiều tranh cãi. Hiệp hội điện ảnh CICAE (Confédération Internationale Des Cinémas D’Art Et D’Essai) - đơn v??? tập hợp hệ thống rạp chiếu phim nghệ thuật và độc lập ở châu Âu, đã lên tiếng chỉ trích và gọi LHP Venice phạm “sai lầm nhất thời”. Năm nay, Netflix có 2 phim tranh giải Sư tử vàng là Marriage Story (Noah Baumbach) và The Laundromat (Steven Soderbergh) cùng The King được trình chiếu hạng mục không tranh giải.

François Aymé, Chủ tịch luân phiên của CICAE, kêu gọi các LHP lớn như Cannes, Venice, Berlin cần có sự thống nh??t và xét lại vị trí của Netflix. Ông cho rằng, trong 60 năm qua, các kênh truyền hình quốc gia muốn đến Venice đều phải tuân thủ quy tắc, phim tranh giải phải được phát hành tại rạp chiếu phim, thế nhưng Netflix lại được miễn những điều này. Vì không trải qua quá trình đàm phán nên hành động này đã phản bội sứ mệnh ban đầu của một LHP lớn. CICAE cũng khen ngợi LHP Cannes khi không cho các phim của Netflix tham gia tranh giải chính thức. 

Tuy nhiên, theo ông Barbera, các bộ phim được gửi đến LHP bởi những nhà sản xu??t và Netflix cũng là một nhà sản xuất. Họ cũng là 1 thành viên của Hiệp hội điện ảnh Mỹ, giống như Fox hay Warner Bros. Tiêu chí chọn phim tranh giải tại Venice chỉ đơn thuần dựa trên chất lượng. Năm 2018, bộ phim Roma của Netflix cũng được vinh danh Sư tử vàng tại Venice sau đó thẳng tiến đến Oscar và có trong tay 3 giải thưởng: Đạo diễn xuất sắc, Phim nói tiếng nước ngoài hay nh??t và Quay phim xuất sắc.