Thế giới tuần qua: Những rủi ro tiềm ẩn

Nắng nóng thiêu đốt, nhiệt độ toàn cầu lên mức báo động

Châu Á, châu Âu và Mỹ đều ghi nhận mức nhiệt đỉnh điểm trong những ngày gần đây (17/7), khi nhiệt độ toàn cầu tăng cao lên mức báo động. Khu vực phía Tây và phía Nam của Mỹ bị thiêu đốt bởi nhiệt độ kỷ lục, trong khi phía Đông Bắc hứng chịu mưa lớn gây lũ lụt, còn vùng Trung Tây chìm trong khói cháy rừng. Một vòm nhiệt ở vùng phía Tây của Mỹ đã đẩy nhiệt độ ghi nhận tại thung lũng Death Valley ở bang California lên 128 độ F, tương đương 53 độ C, vào ngày 16/7 - một trong những mức nhiệt cao nhất từng được ghi nhận trên Trái Đất trong suốt 90 năm qua.

Nhiệt độ ở thành phố Phoenix của bang Arizona chạm 114 độ F (45,5 độ C) vào ngày 17/7, lập kỷ lục 18 ngày liên tiếp trên 110 độ F. Theo dự báo thời tiết, chuỗi kỷ lục này có thể kéo dài thêm ít nhất 1 tuần nữa.

Đợt sóng nhiệt này ở Mỹ xảy ra đồng thời với tình trạng nhiệt độ cực đoan ở nhiều nơi khác ở bán cầu Bắc

Thị trấn Sanbao ở phía Tây Bắc Trung Quốc đã ghi nhận mức nhiệt kỷ lục ở nước này là 52,2 độ C.

Một đợt sóng nhiệt nghiêm trọng và kéo dài cũng đang hoành hành ở châu Âu. Số người đã chết ở châu Âu vì các đợt nắng nóng vào mùa hè năm ngoái có thể lên tới 61.000 người và bi kịch được cảnh báo có thể lặp lại trong mùa này.

Cơ quan y tế cộng đồng của Pháp cho biết đợt nắng nóng kéo dài hiện nay có thể sẽ khiến nhiều người phải nhập viện hoặc thiệt mạng, giống như các đợt nắng nóng đã xảy ra hầu như vào mọi mùa hè kể từ năm 2015. Trong khi đó, các tình nguyện viên ở Hy Lạp đã phát nước uống cho người dân. Còn ở Tây Ban Nha, các nhà chức trách nước này đã nhắc nhở mọi người tự bảo vệ mình để tránh hít phải khói từ các đám cháy.

Các nhà khoa học từ lâu đã cảnh báo rằng biến đổi khí hậu do khí thải CO2 từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch sẽ khiến các đợt nắng nóng xảy ra thường xuyên hơn, nghiêm trọng hơn và gây chết người nhiều hơn. Họ nói rằng các chính phủ cần phải có những hành động quyết liệt để giảm lượng, nhằm ngăn chặn thảm họa khí hậu.

Hội nghị G20 không ra được tuyên bố chung

Phát biểu trước báo giới, Bộ trưởng Tài chính Ấn Độ Nirmala Sitharaman nhấn mạnh Ấn Độ lấy tuyên bố từ Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Bali (Indonesia) năm ngoái và tuyên bố của Hội nghị Bộ trưởng Tài chính và Thống đốc Ngân hàng Trung ương G20 tại Bengaluru (Ấn Độ) hồi tháng 2 làm cơ sở cho tuyên bố.

Hội nghị do Ấn Độ tổ chức tại thủ phủ Gandhinagar, bang miền Tây Gujarat với tư cách là Chủ tịch G20, nhằm đưa ra những cải cách cho các ngân hàng đa phương, thiết lập các hướng dẫn toàn cầu về tiền điện tử và đẩy nhanh việc giải quyết nợ cho các quốc gia dễ bị tổn thương.

Tuy nhiên, xung đột Nga-Ukraine đã làm lu mờ các mục tiêu này, dẫn đến bất đồng giữa các quốc gia thành viên. Chính vì vậy, Ấn Độ, với tư cách là nước chủ nhà, đã không thể soạn thảo một thông cáo chung cuối cùng được tất cả các bên chấp nhận do có những quan điểm khác nhau về bản chất của xung đột Nga-Ukraine.

Như vậy, nhiệm kỳ Chủ tịch G20 của Ấn Độ, bắt đầu vào tháng 12/2022, đã phải đối mặt với những thách thức trong việc đạt được sự đồng thuận giữa các quốc gia thành viên.

Hội nghị Bộ trưởng Tài chính và Thống đốc ngân hàng trung ương G20 này là hội nghị thứ ba được Ấn Độ tổ chức trong thời gian giữ chức Chủ tịch mà không thể đưa ra một tuyên bố chung.

Các cuộc thảo luận trước đó cũng thiếu sự đồng thuận và Ấn Độ chỉ đưa ra tài liệu tóm tắt và kết quả của Chủ tịch G20 về những bất đồng.

Nga dừng tham gia thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen

Ngày 17/7, Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết thỏa thuận Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen chấm dứt hiệu lực, đồng thời nói thêm rằng phần thỏa thuận liên quan đến Nga đã không được thực hiện.

Phát ngôn viên này khẳng định, sự cố cầu Crimea bị tấn công không phải là lý do Nga không tiếp tục gia hạn vào thời điểm thỏa thuận ngũ cốc hết hiệu lực, mà do phần liên quan đến Nga trong thỏa thuận vẫn chưa được thực hiện. Nga sẽ quay lại thực hiện thỏa thuận ngay sau khi các nội dung này được hoàn tất.

Thỏa thuận kéo dài một năm qua này cho phép Ukraine xuất khẩu ngũ cốc thông qua một hành lang vận chuyển an toàn ở Biển Đen. Việc Nga quyết định dừng tham gia Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen làm dấy lên lo ngại giá lương thực ở những nước nghèo sẽ bị đẩy lên cao vượt khả năng chi trả của người dân. Sau khi Nga quyết định không gia hạn Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen, các nước đã bày tỏ quan ngại về quyết định này và cho biết đang nỗ lực tìm các giải pháp thay thế.

Ngày 18/7, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy cho rằng Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen phải được duy trì và có thể vận hành mà không có sự tham gia của Nga, sau khi Nga rút khỏi thỏa thuận này vào ngày 17/7.

Tuy nhiên, khi bình luận về đề xuất của Ukraine với Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine bất chấp việc Nga dừng tham gia thỏa thuận này, người phát ngôn Điện Kremlin, ông Dmitry Peskov tuyên bố đây là ý định sẽ đem lại nhiều rủi ro. Theo ông Peskov, vấn đề này liên quan đến khu vực tiếp giáp với hoạt động quân sự và nếu không có đảm bảo an ninh thích hợp sẽ xuất hiện những nguy cơ nhất định tại đây. Do đó, ông Peskov nhấn mạnh các bên cần tính đến những nguy cơ này nếu thực hiện thỏa thuận mà không có Nga.

Dấu mốc m???i cho tự do hóa thương mại toàn cầu

Việc Vương quốc Anh chính thức gia nhập Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), trở thành thành viên mới đầu tiên kể từ khi khối thành lập vào năm 2018, đã mở ra dấu mốc m???i cho tự do hóa thương mại toàn cầu.

Bắt đầu quá trình đàm phán gia nhập CPTTP từ tháng 6/2021, sau gần 2 năm, Anh đã đạt được thỏa thuận về nguyên tắc để gia nhập khối vào ngày 31/3 và đã chính thức gia nhập vào ngày 16/7 tại Aukland (New Zealand).

Gi???i chức Anh khẳng định, đây là hiệp định thương mại quan trọng nhất mà London ký kết thời hậu Brexit.

Gia nhập CPTPP gửi đi thông điệp mạnh mẽ về nỗ lực của Anh mở cánh cửa đến các thị trường mới trên thế giới.

Chính phủ Anh đánh giá CPTPP sẽ tạo ra lợi ích lâu dài cho cả Anh và các nước thành viên, với tổng giá trị thương mại của CPTPP sẽ tăng lên mức 12.000 tỷ USD, chiếm khoảng 15% GDP toàn cầu.

Chính phủ Anh ước tính, tham gia CPTPP mang lại khoảng 2,2 tỷ USD mỗi năm và con số này còn tăng khi CPTPP tiếp tục được mở rộng.

Tư cách thành viên cũng sẽ giúp Anh tiếp cận khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, với khu vực chiến 60% dân số thế giới là Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, vốn được xem là trọng tâm trong chiến lược “nước Anh toàn cầu” của London.

Bên cạnh những lợi ích thiết thực về kinh tế, tham gia CPTPP được coi là thắng lợi về mặt chính trị của London. Đây là cơ hội để Anh gia tăng sự hiện diện về kinh tế tại vành đai châu Á-Thái Bình Dương, tiếp nối sự hiện diện về an ninh thông qua thỏa thuận AUKUS ký với Mỹ và Australia.

Các chương trình tiêm chủng trẻ em tăng tốc trở lại sau dịch COVID-19

Ngày 17/7, Liên hợp quốc cho biết việc tiêm chủng định kỳ cho trẻ em đang tăng trở lại sau khi ghi nhận sự sụt giảm nghiêm trọng trong suốt thời kỳ ??ại dịch COVID-19 bùng phát, song cảnh báo vẫn tồn tại những khoảng trống nguy hiểm.

Theo dữ liệu do Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) công bố, số trẻ em được tiêm vaccine định kỳ trong năm 2022 đã tăng 4 triệu trẻ so với năm trước đó.

Giám đốc chương trình tiêm chủng và vaccine của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Kate O'Brien coi đây là một tín hiệu tích cực, đồng thời cho biết nhìn chung, các nước trên khắp thế giới đang phục hồi và tỷ lệ tiêm chủng đang gần bằng mức trước ??ại dịch.

Cùng chung nhận định trên, Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus khẳng định dữ liệu trên “đáng khích lệ,” song theo ông, điều này chưa phản ánh thực trạng bất bình đẳng nghiêm trọng và dai dẳng trong vấn đề tiêm chủng. Ông nhấn mạnh trẻ em là đối tượng chịu thiệt thòi nhất nếu các quốc gia không thúc đẩy việc “phủ sóng” tiêm vaccine.

Bên cạnh những tiến bộ đạt được, cả WHO và UNICEF đều đặc biệt lo ngại về sự chậm trễ trong việc tiêm vaccine phòng bệnh sởi, một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất thế giới. Theo đó, trong số 73 nước ghi nhận tỷ lệ bao phủ vaccine phòng sởi giảm mạnh trong ??ại dịch COVID-19, có 15 nước đã ghi nhận mức độ "phủ sóng" tiêm chủng như trước ??ại dịch, 24 nước đang trên đà phục hồi, trong khi có tới 34 nước ghi nhận tỷ lệ sụt giảm hoặc trì trệ.

UNICEF cảnh báo, trẻ em trên thế giới vẫn có nguy cơ mắc bệnh hoặc tử vong do các bệnh có thể ngăn ngừa được, nếu chính phủ các nước không khắc phục được những khoảng trống về tiêm chủng./.