Để các nhà sáng chế nữ có vị thế trong bối cảnh toàn cầu hóa

 Nhân Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới (IPDay - 26/4), phóng viên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Bảy, Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ, xoay quanh chủ đề IPDay năm nay là: "Phụ nữ với sở hữu trí tuệ - Thúc đẩy đổi mới và sáng tạo".

Phóng viên (PV): Năm 2023, chủ đề của Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới là: “Phụ nữ với Sở hữu trí tuệ - Thúc đẩy đổi mới sáng tạo”. Ông có thể chia sẻ cụ thể về thông điệp của chủ đề này?

Ông Nguyễn Văn Bảy: Chủ đề của Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới năm 2023 là: "Phụ nữ với Sở hữu trí tuệ - Thúc đẩy đổi mới sáng tạo" tập trung tôn vinh vai trò của phụ nữ bởi những đóng góp tích cực trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ và công cuộc đổi mới sáng tạo.

Đã 05 năm kể từ khi thông điệp của Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới năm 2018: “Tiếp sức cho những thay đổi - Phụ nữ với đổi mới sáng tạo” được phát đi, năm 2023 là thời điểm để chúng ta cùng nhìn lại và tôn vinh những cống hiến của phụ nữ đối với sự phát triển kinh tế - xã hội thông qua việc khuyến khích và h?? tr?? tham gia các hoạt động sở hữu trí tuệ. Đồng thời, chủ đề năm nay cũng nhấn mạnh rằng sự tham gia của phụ nữ là quan trọng đối với việc đảm bảo bình đẳng giới trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, rằng phụ nữ luôn có đầy đủ năng lực, cơ hội và công cụ để tiếp cận và thực hiện các quyền sở hữu trí tuệ của mình.

Khuyến khích nhiều phụ nữ sử dụng hệ thống sở hữu trí tuệ để bảo vệ và gia tăng giá trị sẽ tạo môi trường thuận lợi thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo, là động lực cho chu kỳ tăng trưởng mới.

PV: Nhằm đề cao sức sáng tạo và khuyến khích phụ nữ tìm hiểu, sử dụng hiệu quả công cụ sở hữu trí tuệ, thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ trong hệ thống sở hữu trí tuệ, cần có giải pháp g??, th??a ông?

Ông Nguyễn Văn Bảy:  Sở hữu trí tuệ là công cụ hữu hiệu h?? tr?? các nhà sáng tạo trong lĩnh vực công nghiệp, văn học, nghệ thuật. Do vậy, bước đầu có thể tập trung nâng cao năng lực cho phụ nữ làm việc trong các nhóm lĩnh vực này. Việc sử dụng sở hữu trí tuệ để khai thác, đem lại lợi ích cho các nhà khoa học, tác giả, chủ doanh nghiệp là nữ sẽ truyền cảm hứng, tiếp tục lan tỏa rộng rãi tới nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác.

Bên cạnh đó, là một bộ phận đông đảo người tiêu dùng của thị trường, phụ nữ cũng cần được nâng cao hiểu biết về lĩnh vực sở hữu trí tuệ liên quan đến hàng giả, hàng nhái. Vì vậy, cần đẩy mạnh tuyên truyền về sở hữu trí tuệ tới đối tượng là phụ nữ để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động khai thác, thực thi quyền sở hữu trí tuệ, đồng thời hình thành văn hóa sở hữu trí tuệ cho cộng đồng nói chung.

Ngoài công tác tuyên truyền, các hoạt động tư vấn, chương trình, dự án h?? tr?? hoạt động nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh cũng cần có sự ưu tiên dành cho phụ nữ. Ví dụ, Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) hay các tổ chức quốc tế thường có những chương trình h?? tr?? sở hữu trí tuệ, khởi nghiệp sáng tạo dành cho các nhà khoa học nữ, nữ doanh nhân…

 PV: Ông có thể cho biết Việt Nam có những chính sách, chương trình h?? tr?? gì cho các nhà khoa học, nhà sáng tạo, nhà sáng chế nữ, các doanh nghiệp hay hợp tác xã do phụ nữ làm chủ, trong đó có lĩnh vực sở hữu trí tuệ? Và hiệu quả của các chính sách, chương trình đó ra sao?

Ông Nguyễn Văn Bảy: Luật Bình đẳng giới năm 2006 được ban hành có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo đảm bình đẳng giới ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội, giúp nữ giới bình đẳng trong việc tiếp cận, ứng dụng khoa học và công nghệ; bình đẳng trong việc tiếp cận các khoá đào tạo về khoa học và công nghệ, phổ biến kết quả nghiên cứu khoa học, công nghệ và phát minh, sáng chế.

Khoản 7 Điều 4 Bộ luật Lao động năm 2019, quy định chế độ lao động và chính sách xã hội nhằm bảo vệ lao động nữ, lao động là người khuyết tật, người lao động cao tuổi, lao động chưa thành niên.

Nhận thức rõ về thực trạng còn tồn tại một số bất bình đẳng giới trong nghiên cứu và sáng tạo với không ít khó khăn mà các nhà khoa học và đổi mới sáng tạo, doanh nhân nữ còn phải đối diện, Chính phủ Việt Nam đã và đang ban hành nhiều chính sách, chương trình h?? tr?? các nhà khoa học nữ, nhà sáng tạo nữ, nhà sáng chế nữ, các doanh nghiệp hay hợp tác xã do phụ nữ làm chủ, trong đó có lĩnh vực sở hữu trí tuệ. Một trong những chính sách phải kể đến là Đề án 939 về H?? tr?? phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017 - 2025. Bà Tôn Ngọc Hạnh, Phó Chủ tịch Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, cho biết, qua 4 năm thực hiện đề án này, đã có gần 3.000 ý tưởng, dự án khởi nghiệp tham gia cuộc thi phụ nữ khởi nghiệp tại cấp Trung ương, hơn 72.000 phụ nữ khởi nghiệp, 1.451 doanh nghiệp và 523 hợp tác xã do phụ nữ làm chủ thành lập mới từ h?? tr?? của Đề án.

Thực tiễn triển khai hoạt động trong nhiều năm qua, các cơ quan quản lý nhà nước về sở hữu trí tuệ từ trung ương đến địa phương luôn chú trọng triển khai các hoạt động sở hữu trí tuệ phối hợp với các tổ chức của nữ giới, cụ thể là các hoạt động hội nghị, hội thảo, tọa đàm với Liên hiệp hội phụ nữ Việt Nam, Hội Phụ nữ của các tỉnh thành, Học viện Phụ nữ Việt Nam, Hội Nữ trí thức các Bộ, ngành… Những hoạt động này luôn được các nhà khoa học, nữ trí thức và nữ doanh nhân đánh giá cao về thông tin được chia sẻ.

PV: Theo ông, cần thêm các chính sách nào để thu hẹp khoảng cách, tạo cơ hội tiếp cận hệ thống sở hữu trí tuệ cho nữ khoa học, nữ doanh nhân sáng tạo giúp họ có thể cạnh tranh một cách công bằng ở cả trong nước và quốc tế?

Ông Nguyễn Văn Bảy: Để tạo điều kiện cho phụ nữ tham gia hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ, tiếp cận hệ thống sở hữu trí tuệ, tăng năng lực cạnh tranh bình đẳng giới ở trong nước và quốc tế, cần nghiên cứu, đề xuất sửa đổi bổ sung các quy định pháp luật, chính sách trong nước nhằm giúp các nhà sáng chế, doanh nhân nữ có được vị thế thích hợp trong bối cảnh toàn cầu hóa không ngừng phát triển. Các quy định pháp luật, chính sách này cần được xây dựng và cụ thể hóa theo hướng thúc đẩy bình đẳng giới, có đãi ngộ đủ mạnh để động viên, khuyến khích các nhà khoa học nữ làm công tác nghiên cứu. Cần bổ sung nhiều những chương trình khoa học và công nghệ cấp quốc gia áp dụng cho các nhà khoa học nữ có thành tích xuất sắc để khuyến khích sự phát triển các nhà khoa học nữ.

Đồng thời, cần có chính sách bồi dưỡng, đào tạo ưu tiên nữ giới hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ, tiếp cận hệ thống sở hữu trí tuệ. H?? tr?? cung cấp các chương trình đào tạo cho phụ nữ Việt Nam nhằm thu hẹp khoảng cách, tạo cơ hội tiếp cận hệ thống sở hữu trí tuệ cho nữ khoa học, nữ doanh nhân sáng tạo để họ có thể cạnh tranh một cách công bằng ở cấp độ quốc tế. Đồng thời, hợp tác với các chính phủ, tổ chức công, hoặc các tổ chức, hiệp hội khác để thực hiện hoạt động liên quan h?? tr?? các nhà sáng chế và doanh nhân nữ như: Diễn đàn, hội thảo, triển lãm quốc tế về sáng chế của nữ…

PV: Trân trọng cảm ơn ông!