Cần có hành lang pháp lý tối ưu hóa nguồn lực hệ sinh thái địa phương

Chiều 24/11, Bộ Khoa h??c và Công nghệ (KH&CN) tổ chức Diễn đàn chính sách quốc gia tại Techfest.

Đầu tư cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tiếp tục tăng cao

Phát biểu khai mạc diễn đàn, Thứ trưởng Bộ KH&CN Hoàng Minh cho biết, được sự quan tâm đặc biệt của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo cũng như các hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam đã có những sự phát triển mạnh mẽ.

Nguồn đầu tư cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tiếp tục tăng cao. Đối với hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia, từ khi triển khai Đề án 844 Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia từ năm 2016, đến nay Việt Nam từ hệ sinh thái khởi nghiệp kém năng động thứ hai trong số 6 quốc gia lớn nhất ASEAN đã vươn lên.

Theo Báo cáo chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) mới công bố vào tháng 10 n??m 2023, Việt Nam tiếp tục có sự cải thiện thứ hạng đầu vào đổi mới sáng tạo tăng 2 bậc so với n??m 2022, từ vị trí 59 lên 57 (đầu vào đổi mới sáng tạo gồm 5 trụ cột: Thể chế, Nguồn nhân lực và nghiên cứu, Cơ sở hạ tầng, Trình độ phát triển của thị tr??ờng, Trình độ phát triển của doanh nghiệp). Đầu ra đổi mới sáng tạo tăng 1 bậc so với n??m 2022, từ vị trí 41 lên 40 (đầu ra đổi mới sáng tạo gồm 2 trụ cột: Sản phẩm tri thức và công nghệ, Sản phẩm sáng tạo).

Việt Nam duy trì vị trí thứ 2 trong nhóm các quốc gia thu nhập trung bình thấp, chỉ sau Ấn Độ. Chỉ số xếp hạng của bảng xếp hạng các hệ sinh thái khởi nghiệp trên toàn cầu StartupBlink n??m 2023 cũng cho thấy, hệ sinh thái của các thành phố của Việt Nam như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh có những bước cải thiện, tiếp tục tăng trưởng, đưa Việt Nam xếp hạng thứ 58 trên thế giới.

Sau thời kỳ COVID-19, thu hút vốn đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam đã dần tăng trưởng trở lại, với 634 triệu đô-la Mỹ n??m 2022 và đạt 413 triệu đô-la Mỹ trong nửa đầu n??m 2023. Những con số trên cho thấy Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam đang trên đà phát triển và thể hiện tiềm năng mạnh mẽ.

Thứ trưởng cho biết, việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nhằm mục tiêu cuối cùng là tạo ra môi tr??ờng thuận lợi để hình thành và phát triển các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, tạo ra giá trị vượt trội cho kinh tế, xã hội.

Vì vậy, hệ thống hỗ trợ cần thiết phải có hành lang pháp lý, chính sách và các chủ thể hỗ trợ mạnh, cụ thể là các Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo làm hạt nhân để huy động, khai thác, liên kết và tối ưu hóa các nguồn lực trong hệ sinh thái tại địa phương, tại trung ương, từ khu vực tư nhân và cả từ nước ngoài.

Cần có hành lang pháp lý tối ưu hóa nguồn lực hệ sinh thái địa phương

Hiện nay, trên cả nước đã hình thành nhiều đơn vị hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, cả từ khu vực tư nhân, khu vực công và cả các tổ chức quốc tế, dưới nhiều mô hình rất phong phú. Điển hình như gần 20 địa phương đã và đang hình thành các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, gần 100 cơ sở ươm tạo, tổ chức thúc đẩy kinh doanh đã và đang hoạt động, nhiều trung tâm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo của quốc tế đã mở chi nhánh hoặc phối hợp mở các không gian đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.

Với vai trò cơ quan quản lý nhà nước, được giao trách nhiệm chủ trì triển khai khoa h??c công nghệ đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa h??c và Công nghệ nhận thấy cần thiết phải có hành lang pháp lý, chính sách, và các chủ thể hỗ trợ mạnh, cụ thể là các Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo làm hạt nhân để huy động, khai thác, liên kết và tối ưu hóa các nguồn lực trong hệ sinh thái tại địa phương, tại trung ương, từ khu vực tư nhân và cả từ nước ngoài. Do vậy, vị trí, địa vị pháp lý, vai trò quản lý nhà nước, vai trò của khu vực công, khu vực tư nhân là những vấn đề trọng yếu cần phải thảo luận và làm rõ.

Bên cạnh đó, nguồn lực hỗ trợ cho hoạt động của các trung tâm, cơ chế, chính sách tài chính cho việc vận hành, phát triển các trung tâm, cơ chế tài chính cho việc cung cấp các dịch vụ công, các chương trình, hoạt động đào tạo, nâng cao năng lực, ươm tạo, thúc đẩy kinh doanh, phát triển thị tr??ờng, tiếp cận thị tr??ờng nước ngoài... là những hoạt động cần phải được tiếp tục đẩy mạnh. Điều này cũng cần nhiều cơ chế, chính sách đột phá, đặc biệt trong việc hỗ trợ từ ngân sách nhà nước cho giai đoạn đầu của doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và các cơ chế nhằm phát triển thị tr??ờng, thu hút nguồn lực đầu tư quốc tế một cách thuận lợi hơn.

Sự quan tâm phát triển Trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở các địa phương, đặc biệt tại các địa phương có hệ sinh thái mới hình thành là việc cần tập trung đẩy mạnh trong giai đoạn tới. Bên cạnh đó, địa phương cũng cần xây dựng chiến lược phát triển hệ sinh thái riêng của mình, trên cơ sở khai thác nguồn lực, thế mạnh của địa phương, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Đồng thời, nỗ lực kiến tạo hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở với sự tham gia của chính quyền, các doanh nghiệp lớn, các chuyên gia giỏi trong và ngoài nước để giải quyết các thách thức mới về kinh tế, xã hội, môi tr??ờng của quốc gia và toàn cầu.

Tại sự kiện, ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Phát triển thị tr??ờng và Doanh nghiệp KH&CN tham luận về “Vấn đề thực tiễn và gợi ý giải pháp cho hình thành và phát triển tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo địa phương” chia sẻ nội dung về: Mô hình trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo rất đa dạng, hiện đang nhiều bên làm, với nhiều cách thức khác nhau, từ trung ương đến địa phương, từ các cơ sở giáo dục đại học, viện nghiên cứu, các tập đoàn đến các tổ chức chính trị xã hội, tổ chức quốc tế.

Theo ông Quất, trong các nguồn lực mềm, thì nguồn lực con người là hết sức quan trọng: con người để vận hành, quản lý các chương trình trong trung tâm, chuyên gia từ doanh nghiệp để tư vấn, cố vấn, hỗ trợ cho doanh nghiệp, và các hạt giống nhà sáng lập từ khu vực tr??ờng đại học, viện nghiên cứu. Do đó, phải có những chương trình để khai thác, gắn kết các nguồn lực này.

Ông Ngô Anh Tín - Giám đốc Sở KH&CN thành phố Cần Thơ phát biểu tham luận về “Đề xuất cơ chế, giải pháp tháo gỡ khó khăn cho tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại địa phương” chia sẻ về: Thực trạng tổ chức và hoạt động của trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại địa phương;  Đề xuất sáng kiến, giải pháp phát huy nguồn lực cho các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại địa phương, bao gồm hành lang pháp lý, chính sách, chương trình hợp tác để khai thác, phát triển nguồn lực con người, công nghệ, tài chính…/.