Công tác xã hội trong bệnh viện ngày càng sáng tạo và tích cực hỗ trợ người bệnh

Ngày 14/11, tại Hà Nội, Bộ Y tế tổ chức Hội thảo Nâng cao hiệu quả hoạt động công tác xã hội (CTXH) trong bệnh viện và lấy ý kiến vào dự thảo sửa đổi Thông tư số 43/2015/TT-BYT về CTXH của bệnh viện.

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn khẳng định: Bộ Y tế đánh giá cao hoạt động CTXH trong bệnh viện (BV) với chất lượng ngày càng tốt, mô hình hoạt động sáng tạo và tích cực hỗ trợ người bệnh.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế, trong những năm qua, hoạt động CTXH trong bệnh viện đã đóng góp một phần quan trọng giúp nâng cao chất lượng của cơ sở khám, chữa bệnh, là cầu nối tình nghĩa giữa bệnh viện, y bác sĩ, nhân viên y tế của bệnh viện với người bệnh, người nhà người bệnh,  giúp giải quyết nhiều vướng mắc tâm lý - xã hội của người bệnh cả về tinh thần và vật chất, góp phần mang đến cơ hội tiếp cận dịch vụ y tế tốt hơn cho người bệnh. Đồng thời đội ngũ này cũng tham gia tuyên truyền giúp người bệnh có đầy đủ thông tin về dịch vụ khám, chữa bệnh để người bệnh, người nhà người bệnh tự tin lựa ch??n nh???ng phương án tốt nhất.

"CTXH đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người bệnh, quan tâm và giúp đỡ nhiều hơn đến một số nhóm đối tượng đặc thù (như trẻ em, phụ nữ bị bạo lực, xâm hại; người khuyết tật, người có vấn đề sức khỏe tâm thần; người bị bệnh ung thư…); xây dựng quy chế phối hợp liên ngành trong thực hiện các quy trình trợ giúp một số nhóm đối tượng đặc thù được thăm khám, điều trị tại bệnh viện" - Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nhấn mạnh.

Để hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn các cơ sở y tế thực hiện tốt CTXH, Bộ Y tế đã chỉ đạo Cục Quản lý Khám, chữa bệnh nghiên cứu, khảo sát, lấy ý kiến việc sửa đổi Thông tư số 43/2015/TT-BYT ngày 26/11/2015 của Bộ Y tế quy định nhiệm vụ và hình thức tổ chức thực hiện nhiệm vụ CTXH của bệnh viện, để phát huy thế mạnh, khắc phục những bất cập.

Chia sẻ về CTXH trong y tế tại Việt Nam, ông Nguyễn Tuấn Hưng, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Y tế cho hay: Qua hơn 10 năm hình thành và phát triển, CTXH trong y tế tại Việt Nam từng bước phát triển theo hướng chuyên nghiệp hóa. Hiện, 100% tuyến trung ương có Phòng/tổ CTXH, BV tuyến tỉnh đạt 96,8% và BV tuyến quận/huyện là 89,9%. Toàn quốc có 1.605 nhân viên CTXH chuyên trách và hơn 6.000 cộng tác viên công tác xã hội. Bộ Y tế cũng đã có hàng loạt văn bản pháp luật về CTXH để tạo hành lang pháp lý cho hoạt động này.

Tuy nhiên, CTXH của các BV còn gặp nhiều khó khăn về nhân lực, tài chính. Mặc dù CTXH theo Thông tư số 43 của Bộ Y tế để giúp người bệnh gi???m bớt gánh nặng bệnh tật, nhưng trong Thông tư, nhiều nhiệm vụ chung chung, chồng chéo, vượt quyền hạn của nhân viên.

Bên cạnh đó, nguồn nhân lực CTXH của các BV cũng còn hạn chế về số lượng và chất lượng, nhất là về trình độ chuyên môn CTXH. Sự phối hợp và tham gia của nhân lực CTXH vào hoạt động CTXH trong một số BV chưa chặt chẽ.

Trong các giải pháp đưa ra, ông Hưng nhấn mạnh vấn đề phải hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về CTXH trong y tế, như sớm hoàn thiện Thông tư sửa đổi Thông tư số 43/2015/TT-BYT; Đẩy mạnh công tác đào tạo, tập huấn, nghiên cứu khoa học; Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực về CTXH; Nâng cao chất lượng hoạt động CTXH với việc thúc đẩy các hoạt động hỗ trợ/can thiệp chuyên sâu của CTXH trong bệnh viện: Hỗ trợ tâm lý, quản lý trường hợp, vận động biện hộ và kết nối CTXH y tế với CTXH lĩnh vực Giáo dục, LĐTB&XH, Tòa án, Công an, Viện Kiểm sát nhân dân…

Tại Hội thảo, ông Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) nhấn mạnh, CTXH trong BV là nhiệm vụ quan trọng trong công tác khám, chữa bệnh, nhưng còn nhiều khó khăn như: Một số văn bản pháp quy, chính sách, cơ chế còn chưa đầy đủ; Chưa có chương trình đào tạo nhân viên CTXH làm việc trong BV; Chưa có chuẩn năng lực nhân viên CTXH trong cơ sở khám, chữa bệnh...

Bên cạnh đó, mối quan hệ phối hợp giữa các khoa/phòng/trung tâm trong thực hiện CTXH của BV còn chưa được quy định rõ ràng. Rất ít BV có nguồn kinh phí từ nguồn ngân sách BV để thực hiện các nhiệm vụ CTXH, mà hầu hết từ các nhà tài trợ, nhà hảo tâm. Thông tư số 43 chưa đề cập việc sử dụng kinh phí theo quy định chung pháp luật của Nhà nước và quy định của đơn vị. Chế độ đãi ngộ đối với nhân viên CTXH trong BV chưa phù hợp.

Đưa ra định hướng phát triển CTXH trong cơ sở y tế thời gian tới, ông Khuê cho rằng, cần hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật và hướng dẫn về CTXH; Xây dựng chuẩn năng lực về nhân viên CTXH trong cơ sở khám, chữa bệnh; Tăng cường đào tạo chuyên ngành CTXH trong cơ sở khám, chữa bệnh; Đẩy mạnh công tác đào tạo, tập huấn, chỉ đạo tuyến, nghiên cứu khoa học về CTXH trong BV; Từng bước triển khai các hoạt động về CTXH lâm sàng trong BV theo mô hình của các nước phát triển.

Theo PGS.TS Phạm Tiến Nam, Trưởng Bộ môn Công tác xã hội, Trường Đại học Y tế công cộng (ĐHYTCC), nhân viên công tác xã hội trong bệnh viện đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tâm lý xã hội cho người  bệnh, người nhà người bệnh và nhân viên y tế; góp ph??n đ??p ứng sự hài lòng và nâng cao chất lượng khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế.

Theo kết quả khảo sát trên toàn quốc của Vụ Tổ chức cán bộ, Trường Đại học Y tế công cộng, Tổ chức  UNICEF năm 2020 cho thấy, tỷ lệ nhân viên chuyên trách công tác xã hội trong bệnh viện có chuyên ngành Khoa học sức khỏe là 54,1%, chuyên ngành khác chiếm 30,6%, chuyên ngành công tác xã hội là 13,5% và chiếm tỷ lệ thấp nhất là chuyên ngành tâm lý, xã hội học (1,7%).

Như vậy, nguồn nhân lực làm công tác xã hội chủ yếu là nhân viên y tế hoặc từ các chuyên ngành khác. Đặc biệt số lượng nhân lực có trình độ chuyên môn CTXH còn rất hạn chế tại các bệnh viện, nhưng hầu hết số cán bộ/nhân viên này lại thiếu kiến thức, kỹ năng về y tế, CTXH trong bệnh viện. Hiện nay, chỉ có duy nhất Trường Đại học Y tế công cộng trong ngành Y tế đào tạo mã ngành cử nhân CTXH định hướng trong y tế.

Tại Hội thảo, đại diện các BV đều khẳng định hoạt động CTXH trong BV đã góp phần hướng tới chăm sóc toàn diện về tinh thần và thể chất người bệnh, kết nối bác sĩ và người bệnh để nâng cao hiệu quả trong điều trị; kết nối chia sẻ trách nhiệm của cộng đồng đối với người bệnh có hoàn cảnh khó khăn. CTXH cũng góp phần nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh./.