Tăng cường quản lý kinh phí cho ứng phó với biến đổi khí hậu

Nguồn lực tài chính cho biến đổi khí h??u và tăng trưởng xanh còn thấp 

Tại Quyết định số 1670/QĐ-TTg ngày 31/10/2017, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Ch??ơng trình mục tiêu ứng phó với biến đổi khí h??u và tăng trưởng xanh giai đoạn 2016-2020.

PGS.TS Bùi Quang Tuấn, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận định, giai đoạn 2011-2021, Việt Nam đã đạt được những bước tiến lớn trong việc huy động đầu tư cho biến đổi khí h??u và tăng trưởng xanh nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đồng thời với bảo tồn tài nguyên môi trường. Tuy nhiên, nguồn lực tài chính huy động để thực hiện chiến lược quốc gia về biến đổi khí h??u và tăng trưởng xanh vẫn còn thấp so với nhu cầu thực tế.

Ông Tuấn cho biết, theo tính toán của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Việt Nam cần khoảng gần 60 tỷ USD để thực hiện Ch??ơng trình mục tiêu về biến đổi khí h??u và tăng trưởng xanh giai đoạn 2016-2021. 

Ông Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cũng nhấn mạnh, tăng trưởng xanh là ph??ơng thức quan trọng phát triển kinh tế, là xu thế của các quốc gia và thế giới. Tuy Việt Nam đã đạt được một số kết quả đáng ghi nhận trong thực hiện tăng trưởng xanh thời gian qua nhưng vẫn còn nhiều vấn đề phải giải quyết trong thời gian tới, đặc biệt là theo các mục tiêu cụ thể của Chiến lược, Kế hoạch hành động quốc gia về thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh của Việt Nam. Chúng ta cần phải nhận diện những điểm nghẽn, cơ hội trong thực hiện chiến lược và kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh, đặc biệt là về thể chế và nguồn lực; những giải pháp, khuyến nghị chính sách để triển khai chiến lược, kế hoạch tăng trưởng xanh một cách hiệu quả.

Đánh giá về việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc cho rằng, đến nay, Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và đổi mới. Tuy nhiên, chúng ta vẫn còn ở vị trí khiêm tốn về thu nhập bình quân đầu người cũng như chuyển đổi công nghệ so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Do đó, bà khuyến nghị Việt Nam cần đặc biệt chú trọng đến nguồn lực tài chính và con người trong triển khai kế hoạch nhằm đạt mục tiêu của chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, trong bối cảnh nguồn ngân sách nhà nước còn hạn hẹp và phải ứng phó với nhiều vấn đề của khu vực và toàn cầu.

Các địa ph??ơng bố trí và quản lý vốn chưa hiệu quả

KTNN đánh giá, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) đã chủ trì triển khai Ch??ơng trình Mục tiêu ứng phó với biến đổi khí h??u và tăng trưởng xanh giai đoạn 2016-2020 theo nhiệm vụ được giao là chủ Ch??ơng trình, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KHĐT) đã chủ trì thẩm định, cân đối và bố trí vốn đầu tư phát triển của Ch??ơng trình (trong vai trò chủ Hợp phần Tăng trưởng xanh). Các đơn vị được bố trí vốn thực hiện Ch??ơng trình đã có nhiều cố gắng để thực hiện các mục tiêu, nội dung đề ra. Các dự án, nhiệm vụ đã hoàn thành góp phần thực hiện Chiến lược quốc gia về biến đổi khí h??u, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, thực hiện cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc tế bảo vệ khí h??u trái đất, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, bảo vệ an toàn tính mạng của người dân và tài sản.

KTNN cũng ghi nhận, công tác lập, thẩm định, phê duyệt chủ tr??ơng đầu tư, phê duyệt dự án đầu tư, thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn, phê duyệt thiết kế - dự toán, lựa chọn nhà thầu và ký kết hợp đồng, quản lý chi phí, quản lý tiến độ, quản lý chất lượng cơ bản thực hiện theo quy định của Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư công và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan. Các dự án cơ bản phù hợp với quy hoạch được duyệt, trong thực hiện không phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản. Tính đến hết năm 2020, một số dự án đã hoàn thành đưa vào sử dụng góp phần hoàn thành một số mục tiêu của dự án.

Tuy nhiên, tính đến hết năm 2020 đạt 12.364,76 tỷ đồng, bằng 81,8% số vốn đã bố trí, trong đó, vốn ODA đạt 12.137,57 tỷ đồng và vốn trong nước đạt 227,19 tỷ đồng. Kiểm toán chỉ ra nguyên nhân chưa giải ngân hết vốn kế hoạch là do một số dự án đã quá thời gian giải ngân, không còn nhiệm vụ và do số vốn được giao năm 2020 vẫn được phép giải ngân trong năm 2021.

Theo phát hiện của KTNN, Bộ KHĐT chưa rà soát và tổng hợp đối với các dự án được bố trí vốn nhưng quá thời gian giải ngân hoặc vượt so với tổng mức đầu tư điều chỉnh để báo cáo Thủ tướng Chính phủ xử lý theo quy định. Còn với nguồn vốn ngân sách địa ph??ơng và vốn khác, nhiều dự án các chủ đầu tư và các địa ph??ơng bố trí và giải ngân vốn đối ứng từ nguồn ngân sách địa ph??ơng và vốn khác tính đến hết năm 2020 còn thấp so với tỷ lệ số vốn ngân sách trung ??ơng đã bố trí...

Qua kiểm toán cho thấy, đến 31/12/2020, hầu hết các mục tiêu của Ch??ơng trình cơ bản chưa hoàn thành. Còn 7 dự án chuyển tiếp và 22 dự án trồng rừng ngập mặn ven biển, phòng hộ đầu nguồn và một số dự án ưu tiên cấp bách chưa hoàn thành. Có 20 dự án có hạng mục trồng và phục hồi rừng mới đã hoàn thành với diện tích hơn 24.661 ha, tuy vượt 10.000 ha so với mục tiêu của Ch??ơng trình nhưng theo tiêu chuẩn về trồng rừng còn phải thực hiện chăm sóc trong vòng 4-5 năm tiếp theo mới hoàn thành. 

Mục tiêu hấp thụ 2 triệu tấn CO2 mỗi năm cũng chưa có số liệu báo cáo thống kê nên chưa có cơ sở đánh giá mức độ hoàn thành của mục tiêu này. Bên cạnh đó, hàng loạt những mục tiêu cụ thể của Hợp phần Biến đổi khí h??u và Hợp phần Tăng trưởng xanh cũng chưa hoàn thành...

Qua xem xét quá trình quản lý, sử dụng vốn của Ch??ơng trình, KTNN chỉ ra một số bất cập về cơ chế, chính sách. Trong đó có bất cập về thời gian hoàn thành các dự án phát triển rừng. Theo quy định tại Hướng dẫn kỹ thuật trồng rừng tại Quyết định số 1205/QĐ-BNN-TCLN ngày 08/4/2016 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các dự án trồng rừng cần từ 4-5 năm để triển khai các bước: trồng, chăm sóc và bảo vệ rừng. Tuy nhiên, một số dự án phát triển rừng mới được triển khai vào năm 2019, 2020 nên không đủ thời gian hoàn thành trong thời hạn thực hiện Ch??ơng trình (từ năm 2016-2020).

Để tiếp tục đưa ra những đánh giá toàn diện, sâu sắc, năm 2024, KTNN tiếp tục thực hiện kiểm toán Chuyên đề việc quản lý, sử dụng kinh phí bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí h??u giai đoạn 2021-2023 tại Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Công Th??ơng và các tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Quảng Bình, Quảng Trị, Cà Mau, Kiên Giang, Quảng Ninh, Điện Biên, Lâm Đồng, Khánh Hòa, An Giang, Đồng Tháp, Bà Rịa - Vũng Tàu./.