Phim hoạt hình Việt: Thuần Việt để vươn xa

Nền tảng

 Giấc mơ gỏi cuốn nhận giải Light on Women Award cho phim tranh tài ở hạng mục La Cinef tại LHP Cannes 2022. Ngoài Mai Vũ là người Việt, ê kíp thực hiện phim đều là các nhân sự nước ngoài. Thế nhưng, câu chuyện về giao thoa văn hóa trong phim hoàn toàn mang những nét hồn cốt rất Việt Nam, điển hình là món gỏi cuốn, nước mắm… “Ban đầu tôi cũng hơi tự ti vì các sản phẩm của người Việt chưa thể sánh bằng với thế giới. Nhưng sau đó tôi nhận ra rằng khi ra nước ngoài phải làm câu chuyện Việt, của người Việt”, Mai Vũ chia sẻ.  

Nhưng với Hà Huy Hoàng, Giám đốc nghệ thuật Dee Dee Animation studio, phải mất một thời gian dài từ một người ban đầu không hề thích yếu tố truyền thống nhưng đã thay đổi nhận thức của chính mình. Anh kể: “Khi theo học tại Mỹ, với môn học về tạo hình nhân vật, thầy giáo ra bài tập làm sao để thể hiện con người mình là ai. Lúc đó, tôi thực sự băn khoăn. Vậy là trong suốt 15 tuần của môn học đó, tôi tham gia vào rất nhiều các hội nhóm văn hóa Việt, đọc và thấm những cái trước đây mình chưa bao giờ thích. Tôi nhận ra mình là người Việt Nam và phải vẽ cái gì Việt Nam. Khi hoàn thành xong tạo hình nhân vật, tôi phát hiện mình sẽ phải kể cái gì rồi”.

Và trong bộ phim Tàn thể: Tiền truyện được phát hành vào đầu năm 2019, dù thế giới trong phim là giả định nhưng những nét văn hóa Việt như nghi lễ hầu đồng, thờ tứ phủ, trang phục… được đan cài rất tự nhiên. 

Với kinh nghiệm làm và đưa phim tham gia các liên hoan phim (LHP), giải thưởng ở nước ngoài, hầu hết các nhà làm phim hoạt hình Việt đều thừa nhận chất liệu Việt chính là nền tảng vững chắc giúp họ tự tin và khác biệt.

“Tại sao chúng tôi lại muốn tìm kiếm những chất liệu Việt? Đơn giản vì nó là cái mình hiểu nhất, quen thuộc và thấy nó mỗi ngày. Những thứ gần gũi nhất đó tại sao mình không làm?”, đạo diễn Đinh Anh Tuấn (phim U linh tích ký: Bột thần kỳ) đặt câu hỏi.

Đồng quan điểm, theo anh Hà Huy Hoàng, việc đưa các yếu tố văn hóa Việt vào phim, trước hết để nó không bị gắn mác là phim của Mỹ. Anh chia sẻ: “Mình là người Việt, hãy kể câu chuyện Việt. Các chất liệu Việt có ở khắp nơi và lúc nào chúng tôi cũng nghĩ đến nó. Do đó, hầu hết các sản phẩm chúng tôi thực hiện đều có yếu tố Việt Nam và được đưa vào tự nhiên. Có khi chỉ một hình ảnh, câu nói đã ra chất Việt”.

Lý giải chọn món gỏi cuốn cho phim, đạo diễn Mai Vũ cho biết, không chỉ cô, các thành viên trong ê kíp đều thừa nhận nó có tính nhận diện thương hiệu cao. Nó không chỉ là món ăn thuần Việt, còn thể hiện sự giao hòa Đông - Tây, góp phần làm bật chủ đề và thông điệp bộ phim muốn truyền tải. 

Lạc quan

 Tại buổi ra mắt bộ phim U linh tích ký: Bột thần kỳ, đạo diễn Đinh Anh Tuấn chia sẻ, ê kíp không nhận được những so sánh với phim hoạt hình nước ngoài khi tham gia các LHP quốc tế.

“Tôi còn nhớ khi đại diện ê kíp tham gia LHP ITFS (International Animation Film Festival Stuttgart) mọi người chỉ thắc mắc phim này có phải do người Việt Nam làm không?”, anh cho biết.

Trước đó, đạo diễn Raul Garcia, cựu họa sĩ hoạt hình tại Walt Disney, cũng đưa ra nhận xét: “Nghệ thuật và chất lượng trong phim hoạt hình U linh tích ký: Bột thần kỳ thực sự cao, có giá trị thẩm mỹ và giá trị sản xuất tuyệt vời. Chỉ đạo nghệ thuật và thiết kế nhân vật rất đẹp. Nhìn chung, bộ phim đạt trên tiêu chuẩn chất lượng so v??i nhiều tác phẩm”.  

Thực tế, những thành tựu dù còn khiêm tốn nhưng khá ấn tượng của phim hoạt hình Việt không phải là câu chuyện một sớm một chiều. Nó là thành quả được tính bằng thập niên của hành trình mày mò, xác định đường đi và kiên trì với lựa chọn của các nhà làm phim. Do đó, họ tự tin để nói rằng tương lai phim hoạt hình Việt đang rộng mở.

Theo đạo diễn Mai Vũ, nếu cách đây 10 năm chỉ l??c đ??c một số studio làm phim hoạt hình thì hiện tại, cả số lượng và chất lượng đều tăng nhanh. Nhưng điều quan trọng nhất là sự đón nhận của khán giả với phim hoạt hình Việt.

Chị khẳng định: “Khi chúng tôi thực hiện series Xin chào bút chì, hầu như chưa có nhiều nội dung cho khán giả Việt. Thậm chí chúng tôi còn chưa biết làm xong sẽ chiếu ở đâu. Khi đưa lên YouTube và được đón nhận, chúng tôi nhận ra người Việt khao khát nội dung thuần Việt. Tôi tin khi đã có khán giả, chất lượng và nội dung phim đủ hay, số lượng đủ nhiều sẽ còn được ủng hộ hơn nữa”.  

Tất nhiên, hành trình, giấc mơ hoạt hình Việt cho người Việt và xa hơn chinh phục thị trường quốc tế vẫn còn khá xa. Nói như đạo diễn Đinh Anh Tuấn, trước đây khi hỏi về khó khăn, anh dễ dàng kể ra vô số điều về nhân sự, nguồn vốn, kỹ thuật… Tuy nhiên hiện tại, anh sẽ lúng túng với câu hỏi đó bởi bản thân đang ở tâm thế khác, tích cực hơn sau khi trải qua nhiều thách thức.

“Tôi nghĩ nếu bản thân tự tin, giấc mơ sẽ đến gần hơn. Đây là thời điểm mọi người phải chung tay, cùng tin có thể làm và cùng làm hoạt hình”, đạo diễn Anh Tuấn lạc quan.