Không có một quốc gia nào có cơ chế rút bảo hiểm một lần dễ như Việt Nam

Người lao động bất an với sự ổn định của chính sách bảo hiểm xã hội

Đại biểu Trần Thị Diệu Thúy (Đoàn TP Hồ Chí Minh) chỉ rõ, làn sóng rút bảo hiểm xã hội m???t l???n trong công nhân lao động thời gian qua không giảm mà còn có dấu hiệu gia tăng, đặc biệt tăng cao khi có thông tin Chính phủ chuẩn bị trình Quốc hội phương án sửa Lu??t B??o hiểm xã hội. “Qua thông tin nắm được từ công nhân lao động TP Hồ Chí Minh, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, nhưng lớn nhất vẫn là sự bất an của người lao động đối với sự ổn định của chính sách bảo hiểm xã hội. Công nhân xem bảo hiểm xã hội là của để dành của cá nhân mình, nhưng lo sợ các chính sách mới ban hành sẽ làm hạn chế quyền tự quyết, quyền tự chủ động và mức lương hưu mà họ sẽ được hưởng sẽ không đủ sống” - đại biểu chia sẻ. Do đó, đề nghị Bộ trưởng nêu giải pháp xử lý vấn đề này như thế nào?.

Đại biểu Nguyễn Thanh Cầm (Đoàn Tiền Giang) cũng đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp căn cơ trong sửa luật để giải quyết thực tế lao động nữ trẻ rút bảo hiểm xã hội m???t l???n.

Trả lời các đại biểu, Bộ trưởng nêu thống kê, trước năm 2019, số rút bảo hiểm bình quan một năm khoảng 500.000 người nhưng đến năm 2023 con số này tăng lên gần 900.000 người. "Nếu tình trạng rút bảo hiểm m???t l???n này không được hạn chế lại, giảm bớt đi thì sau này sẽ khó đảm bảo an sinh xã hội và hệ thống chính sách an sinh xã hội khó đảm đương được tính bền vững" - Bộ trưởng nói. 

Phân tích lý do vì sao rút bảo hiểm m???t l???n thời gian vừa qua tăng lên, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho rằng, trước hết do người lao động thu nhập thấp, khó khăn nên nghĩ ngay đến rút BHXH m???t l???n. “Tôi đã để ý kỹ và nghiên cứu kỹ vấn đề này, tuyệt đại bộ phận rút bảo hiểm m???t l???n là rơi vào công nhân lao động, công chức, viên chức rất ít” - Bộ trưởng chia sẻ.

Cùng với việc đối tượng rút BHXH m???t l???n gia tăng ở công nhân, theo Bộ trưởng, vấn đề đáng lưu ý khác là việc rút bảo hiểm m???t l???n gia tăng ở khu vực phía Nam, chiếm tới 72%, phía Bắc và miền Trung ít hơn.

Tiếp tục lý giải vì sao rút bảo hiểm m???t l???n tăng lên, Bộ trưởng nhấn mạnh, không có một quốc gia nào mà có cơ chế rút bảo hiểm m???t l???n dễ dàng như Việt Nam. Tư lệnh ngành LĐTBXH chia sẻ, khi mời một chuyên gia mà được Liên hợp quốc đánh giá là người giỏi nhất trong lĩnh vực bảo hiểm sang “bày mưu tính kế” xem cách nào khắc phục điều này, ông đã nhận xét Việt Nam “hào phóng quá” trong việc cho rút bảo hiểm m???t l???n.

Phân tích thêm, Bộ trưởng cho biết thông lệ quốc tế chỉ cho rút chủ yếu trong 2 trường hợp: Một là khi mắc bệnh nan y; hai là chuyển sang định cư ở nước ngoài. Còn ở nước ta thì rút tự do.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng chỉ ra, quyền lợi khi rút rất cao, đóng có 8% nhưng được hưởng toàn bộ phần đóng của Nhà nước, của doanh nghiệp. “Thực ra phải hiểu rằng số đóng của Nhà nước và doanh nghiệp cũng là cho người lao động, nên dẫn đến nhiều trường hợp có khi chưa muốn rút nhưng thấy lợi ích tốt hơn nên rút, sau đó một thời gian lại tham gia” - Bộ trưởng nhìn nhận. 

Vẫn theo tư lệnh ngành LĐTBXH, một nguyên nhân nữa là do chúng ta làm chưa tốt việc tổ chức tuyên truyền, vận động. Bộ trưởng ví dụ, tại TP Hà Nội vừa rồi cứ 10 người đi rút thì vận động, thuyết phục 6 người trở lại không rút nữa. Vào một số doanh nghiệp ở Thành phố Chí Minh, Đồng Nai thấy nếu như khi công nhân đến chúng ta tuyên truyền, vận động thì có một tỷ lệ không rút nữa.

Quan trọng nhất là cải thiện đời sống, thu nhập của người lao động

Về giải pháp, theo Bộ trưởng phải tính toán một cách căn cơ. Song nhấn mạnh: “Tinh thần sửa Lu??t B??o hiểm xã hội theo hướng không hạn chế quyền lợi mà đi theo hướng tăng quyền lợi. Tôi muốn hôm nay báo cáo trước cử tri và người lao động là không phải chúng ta hạn chế quyền lợi. Còn cách xử lý như thế nào thì kỳ họp tới Quốc hội sẽ bàn ra các phương án khác nhau để xử lý bảo hiểm m???t l???n làm sao có hiệu quả nhất” - Bộ trưởng nhấn mạnh.

Tranh luận lại phần trả lời của Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, đại biểu Trần Thị Diệu Thúy chia sẻ, mong muốn của người lao động Thành phố Hồ Chí Minh cũng như các anh em công nhân lao động đó là chính sách của bảo hiểm xã hội phải nhất quán và có tính ổn định lâu dài. “10 năm chúng ta sửa luật thì chúng ta lại có những phương án về chính sách dành cho bảo hiểm xã hội khác đi, thu dài, rút ngắn, tăng tỷ lệ được hưởng và các chính sách khác, dẫn đến sự không an tâm của người lao động đối với việc tham gia bảo hiểm xã hội” - đại biểu nêu ý kiến. Do đó, đề nghị Bộ trưởng cho biết khi sửa luật sẽ tăng quyền lợi gì để người lao động theo dõi cuộc chất vấn ngày hôm nay sẽ an tâm hơn và suy nghĩ lại đối với các quyết định của mình liên quan đến bảo hiểm xã hội?.

Đáp lại, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh, điều quan trọng nhất là làm sao phải cải thiện được đời sống, thu nhập, bảo đảm bảo cuộc sống cho người lao động. Đồng thời cho rằng nếu làm tốt hơn công tác tuyên truyền thì chắc chắn sẽ không đến mức độ như vừa qua.

Bộ trưởng cũng khẳng định, việc dừng rút bảo hiểm m???t l???n là vấn đề rất khó khăn và vẫn còn tiếp tục. Khi sửa luật, việc quyết định trong trường hợp nào được rút và rút như thế nào, mức độ rút ra sao thì tại kỳ họp sau Quốc hội sẽ quyết định. 

Cũng tranh luận lại, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn TP Hà Nội) nhìn nhận, rút bảo hiểm là bất đắc dĩ và là nguyện vọng thật sự của người đóng cần được tôn trọng nhưng cũng cần phải có giải pháp để đảm bảo Quỹ bảo hiểm này được ổn định. Đồng ý với ý kiến của Bộ trưởng là phải giải quyết theo hướng tăng lợi ích, đại biểu đề nghị cần phải suy nghĩ để đảm bảo quyền lợi khi rút của người đóng bảo hiểm. Theo đại biểu, có thể tính toán 5 năm đầu chỉ được trả lại số tiền đúng bằng số tiền họ đã đóng, 6-15 năm tiếp thì chỉ được trả lại số tiền họ đóng cộng với lãi suất tiết kiệm trung bình và trên 15 năm thì trả lại toàn bộ tiền họ đóng, kể cả tiền cơ quan đã đóng cho họ như các quyền lợi đã được quy định và điều này cần thông báo trước cho người đóng./.